Od początku 2021 roku wprowadzono nową alternatywną metodę opodatkowania dochodów osób prawnych w Polsce, która została istotnie zmodyfikowana w 2022 roku w ramach Polskiego Ładu. Ta nowa forma opodatkowania, znana jako ryczałt od dochodów spółek (poprzednio ryczałt od dochodów spółek kapitałowych), jest stosowana wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są określone warunki i podatnik dokona odpowiedniego wyboru. Zachecam do przeczytania artykułu Optymalizacja podatkowa a CIT estoński, z którego dowiesz się kiedy możesz czym jest CIT estoński oraz dla kogo to rozwiązanie będzie najlepsze.
Wyłączenie preferencyjnych rozwiązań podatkowych a ryczałt od dochodów spółek (tzw. CIT estoński)
Poprzez dodanie opcji wyboru opodatkowania dochodu spółek z o.o., spółek akcyjnych, prostych spółek akcyjnych oraz spółek komandytowych lub komandytowo-akcyjnych ryczałtem od dochodów spółek, ustawodawca udziela tym podatnikom prawa do czasowego odstąpienia (z założenia na cztery lata, ale z możliwością skrócenia lub przedłużenia) od zastosowania większości zasad opodatkowania CIT, inne niż te określone w przepisach rozdziału 6b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej u.p.d.o.p.). W praktyce oznacza to, że podczas stosowania ryczałtu podatnik rozlicza podatek dochodowy zgodnie z wytycznymi zawartymi właśnie w rozdziale 6b u.p.d.o.p. Wybór estońskiego CIT powoduje, że w tym czasie nie mają zastosowania:
- Ogólne zasady opodatkowania CIT, ale również
- Podatek od przychodów z budynków (który był zawieszony w czasie epidemii, ale obecnie ponownie obowiązuje),
- IP Box (co nie jest dobrą informacją) oraz
- Podatek minimalny (który był zawieszony w latach 2022 i 2023, a podatnicy objęci byli zwolnieniem z jego obowiązku).
Wybór ryczałtu od dochodów spółek nie tylko oznacza tymczasowe odejście od ogólnych zasad rozliczania podatku dochodowego od osób prawnych, ale również wyłącza możliwość korzystania w tym okresie z preferencyjnych rozwiązań, takich jak odliczenie od dochodu darowizn czy ulga związana z działalnością badawczo-rozwojową (B+R), jak również opodatkowania w ramach tzw. IP Box, czyli zastosowania bardzo atrakcyjnej stawki CIT w wysokości 5% dla dochodów z komercjalizacji wartości intelektualnych. Nawet mali podatnicy prowadzący działalność w mniejszym zakresie, którzy wybiorą opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek, nie zastosują stawki CIT w wysokości 9%. W rezultacie, choć zryczałtowane opodatkowanie prezentowane jest jako szczególnie korzystne, paradoksalnie może się wiązać z zastosowaniem wyższych stawek podatku w porównaniu z pozostaniem przy „zwykłym” CIT. Dodatkowo, aby skorzystać z ryczałtu, konieczne jest spełnienie rygorystycznych warunków.
Rozwiązanie kompromisowe – tzw. niemiecki fundusz inwestycyjny
Podatnicy, którzy spełniają warunki do wyboru estońskiego CIT i ponoszą wydatki inwestycyjne, mają możliwość skorzystania z rozwiązania „kompromisowego”. Polega to na utworzeniu w kapitale rezerwowym funduszu inwestycyjnego. Ta opcja, czasem nazywana jest niemieckim funduszem inwestycyjnym. Pozwala ona pozostać przy opodatkowaniu zgodnie z ogólnymi zasadami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (inne niż te wynikające z rozdziału 6b u.p.d.o.p.). Jednocześnie umożliwiaja przyspieszenie rozliczenia wydatków inwestycyjnych w kosztach podatkowych. To rozwiązanie, choć mniej radykalne niż estońskie CIT, może być atrakcyjne dla bardziej ostrożnych podatników. Trzeba jednak pamiętać, że wiąże się z koniecznością ponoszenia wydatków na inwestycje o określonym charakterze.
Kryteria skorzystania z instytucji CITu estońskiego
1. Kryteria – dla kogo? Tylko spółki
Jak już wspomniano powyżej, wybór opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek jest możliwy tylko dla spółek, co wynika nawet z samej nazwy tego mechanizmu. Jednak nie wszystkie spółki mają tę możliwość – na przykład spółki jawne, będące podatnikami CIT, nie kwalifikują się do tego wyboru. Nawet gdyby formalnie zostały wymienione jako podatnicy, którzy mają taką możliwość, generalnie nie spełniłyby warunków statusu właścicieli. Obecnie wybór estońskiego CIT jest dostępny dla spółek z o.o., spółek akcyjnych, prostych spółek akcyjnych, spółek komandytowych i spółek komandytowo-akcyjnych.
W art. 28j ust. 1 u.p.d.o.p. ustawodawca ogólnie wskazuje na podatników CIT będących polskimi rezydentami fiskalnymi. Jednak w szczegółowej specyfikacji wymienia warunki, które muszą być łącznie spełnione dla zastosowania estońskiego CIT. Wśród tych warunków jest wymóg, aby podatnik prowadził działalność w formie odpowiedniej spółki (jak wyżej wymienione).
Zanim osoby zarządzające spółkami zlecają służbom podatkowym analizę dalszych wymogów, jakie muszą być spełnione dla wyboru opodatkowania estońskim CIT, ustalenie, czy takie rozwiązanie jest korzystne itp., muszą sprawdzić status swoich właścicieli.
Warto jeszcze pamiętać
Nie każda spółka z wymienionego rodzaju może wybrać ryczałt jako formę opodatkowania. Uprawnienie takie, oczywiście o ile spełnione są dalsze warunki, przysługuje tylko tym, których udziałowcami, akcjonariuszami czy wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne. Dodatkowo, właściciele spółki również muszą spełnić określone warunki. Np. nie mogą posiadać praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu, ani stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Chociaż powyższe warunki znajdują się dopiero na trzecim miejscu specyfikacji warunków, które trzeba spełnić, aby podatnik mógł skutecznie wybrać estoński CIT, to właśnie od nich należy zacząć analizę, której celem jest dokonanie wyboru opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek.
2. Kryteria – wymóg zatrudnienia – zatrudnienie co najmniej 3 pracowników
Jedno z wymagań to zatrudnianie co najmniej trzech pracowników, którzy nie są udziałowcami ani akcjonariuszami, przez co najmniej 300 dni w ciągu roku (82% dni przy roku innym niż 12 miesięcy) w przeliczeniu na pełne etaty. Alternatywnie, spółka musi zatrudniać co najmniej trzy osoby (inne niż udziałowcy i akcjonariusze), którym co miesiąc wypłaca wynagrodzenie stanowiące co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, wliczając w to wypłaty z zysku. Istotne jest również, aby w drugim przypadku spółka pełniła funkcje płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i składek odprowadzanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Od 2023 roku, wymóg ten dotyczy płatności przez spółkę, ale nie koniecznie pełnienia funkcji płatnika PIT i ZUS jednocześnie. Spółka musi pełnić funkcję płatnika, ale nie musi faktycznie potrącać podatków ani składek. W ten sposób warunek można spełnić warunek na przykład poprzez zatrudnienie studentów (bez ZUS) poniżej 26 roku życia (zwolnienie z PIT dla młodych). Ważne jest podkreślenie, że prawodawca nie wymaga gwarancji stabilności zatrudnienia konkretnych pracowników, lecz ogólnego stanu zatrudnienia lub wartości wypłat.
Co ciekawe, przepisy nie dopuszczają łączenia warunków, na przykład zatrudniania dwóch pracowników i jednego zleceniobiorcy, co wydaje się być sprzeczne z deklarowaną „elastycznością”. W zamian za to, preferencję otrzymują mali podatnicy, którzy w pierwszym roku stosowania ryczałtu (tylko w pierwszym) mogą zatrudniać tylko jednego pracownika lub wypłacać miesięcznie wynagrodzenie równoważne jednokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
Podatnicy rozpoczynający działalność nie muszą spełniać tego warunku w pierwszym i dwóch kolejnych latach, ale aby tak było od drugiego roku, muszą corocznie zwiększać zatrudnienie o co najmniej jeden pełny etat do osiągnięcia określonego w przepisach.
3. Kryteria – sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych – tylko Krajowe Standardy Rachunkowości
Podczas stosowania ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych nie jest dozwolone sporządzanie sprawozdań finansowych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, bez względu na to, w jaki sposób prowadzono księgi w poprzednich latach. Wyraźnie widać, że prawodawca preferuje stosowanie polskiego prawa bilansowego.
Skutki opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek
Standardowy okres stosowania estońskiego CIT obejmuje cztery kolejne lata podatkowe. Jednak po zakończeniu tego czteroletniego okresu podatnik nie wraca automatycznie do ogólnych zasad opodatkowania. Jeśli po zakończeniu tego okresu podatnik nie chce dłużej opłacać podatku w formie ryczałtu od dochodów spółek, powinien złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o rezygnacji z tej formy opodatkowania. Informacja ta musi być zawarta w deklaracji o estońskim CIT. Jest ona składana za ostatni rok stosowania tej metody opodatkowania. Począwszy od 2022 roku, podatnik może zrezygnować ze stosowania estońskiego CIT z końcem dowolnego roku. Ważne jest, że taka rezygnacja nie prowadzi do wstecznego opodatkowania na ogólnych zasadach, ponieważ utrata prawa do opodatkowania ryczałtem następuje z końcem roku podatkowego. Jednakże rezygnacja przed upływem czterech lat ze stosowania opodatkowania ryczałtem skutkuje brakiem wygaszenia obowiązku zapłaty podatku z korekty wstępnej. Jeśli podatnik skorzystał z możliwości szczególnego rozliczenia straty z lat ubiegłych przy wyborze estońskiego CIT, musi dokonać zwrotu takiego rozliczenia.
1. Odroczenie opodatkowania do momentu konsumpcji wypracowanego zysku
Istota opodatkowania w formie ryczałtu sprowadza się do przesunięcia momentu opodatkowania na moment konsumpcji wypracowanego zysku. Jest to szerokie pojęcie obejmujące nie tylko tradycyjne dywidendy, ale także ukryte zyski, wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą itp. Szczegółowy katalog określa art. 28m u.p.d.o.p.
W tym modelu dochód obejmuje następujące źródła dochodu:
– dochód wypracowany w okresie stosowania ryczałtu, przeznaczony do podziału oraz pokrycia strat sprzed okresu stosowania ryczałtu (w tym na przewidywaną dywidendę),
– z tytułu ukrytych zysków,
– z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą,
– dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku,
– z tytułu zysku netto,
– dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych.
Taka konstrukcja katalogu ma na celu opodatkowanie niemal każdej formy przekazania właścicielom rzeczywistego zysku spółki.
Szczegółowe zasady opodatkowania wymagają osobnej analizy, ale należy podkreślić, że główną korzyścią wyboru tej formy opodatkowania jest odroczenie opodatkowania do momentu konsumpcji. Oznacza to, że dopóki wypracowane zyski „pracują” dla spółki, nie są opodatkowane. Ponadto istnieje możliwość eliminacji podwójnego opodatkowania w przypadku bezpośredniego podziału zysku.
Nominalne stawki podatkowe są wyższe niż przy zastosowaniu ogólnych zasad opodatkowania:
– 10% dla małych podatników,
– 20% dla pozostałych podatników.
2. Obniżenie podatku udziałowców i wspólników
Jednakże zastosowanie tej formy opodatkowania umożliwia redukcję kwoty podatku, jaki wspólnik, udziałowiec lub akcjonariusz osiągnie od dochodu z zysku tej spółki w podatku dochodowym od osób fizycznych. Redukcja ta polega na pomniejszeniu podatku dochodowego wspólnika, udziałowca lub akcjonariusza obliczonego od udziału w zysku spółki przez odpowiedni procent. O zastosowaniu takiego mechanizmu decyduje nie moment wypłaty udziału w zysku, lecz to, z jakiego zysku jest ona wypłacana.
Podsumowując, korzystanie z estońskiego CIT, podobnie jak każdej innej formy opodatkowania, ma swoje wady i zalety. Oto ogólne wady i zalety stosowania estońskiego CIT:
Zalety stosowania estońskiego CIT:
- Odroczenie opodatkowania: Jest to jedna z głównych zalet. Dzięki estońskiemu CIT przesuwa się opodatkowanie dochodu jest na moment jego faktycznej konsumpcji, co oznacza, że spółka może reinwestować wypracowane zyski bez natychmiastowego obciążenia podatkowego.
- Redukcja podwójnego opodatkowania: Estońskie CIT umożliwia eliminację podwójnego opodatkowania w przypadku bezpośredniego podziału zysku między wspólników, udziałowców lub akcjonariuszy.
- Uproszczenie procesu rozliczeń: System ryczałtu od dochodów spółek może uproszczać procesy rozliczeń podatkowych dla małych i średnich przedsiębiorstw, eliminując konieczność skomplikowanego obliczania podatku na podstawie szczegółowych kosztów i dochodów.
- Możliwość uniknięcia opodatkowania straty: W niektórych przypadkach, stosując estońskie CIT, spółka może uniknąć opodatkowania straty.
Wady stosowania estońskiego CIT:
- Wyższe nominalne stawki podatkowe: Stawki podatkowe w estońskim CIT są zazwyczaj wyższe niż w tradycyjnym systemie opodatkowania, co może prowadzić do wyższych obciążeń podatkowych dla niektórych podatników.
- Konieczność spełnienia rygorystycznych warunków: Aby skorzystać z estońskiego CIT, spółka musi spełnić określone warunki, takie jak zatrudnienie pracowników lub realizacja inwestycji, co może być utrudnieniem dla niektórych firm.
- Brak elastyczności w zarządzaniu podatkami: Dla niektórych firm model estońskiego CIT może być mniej elastyczny w porównaniu z tradycyjnymi metodami opodatkowania, co może uniemożliwić optymalne zarządzanie podatkami w zależności od sytuacji finansowej i strategicznej spółki.
- Konieczność przekazywania informacji: Korzystanie z estońskiego CIT może wymagać od podatników przekazywania szczegółowych informacji i raportów podatkowych, co może być dodatkowym obciążeniem administracyjnym.
Podsumowując, CIT estoński oferuje wiele korzyści, takich jak odroczenie opodatkowania i redukcja podwójnego opodatkowania, ale jednocześnie wiąże się z pewnymi ograniczeniami i rygorystycznymi warunkami, które mogą mieć wpływ na jego atrakcyjność dla różnych rodzajów przedsiębiorstw. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z tej formy opodatkowania zaleca się dokładną analizę indywidualnych potrzeb i sytuacji firmy. Nasz zespół chętnie służy pomocą. Skorzystaj z naszej oferty https://finalab.pl/oferta/ i skontaktuj się z nami.